نقد انیمیشن رهایی از بهشت
عوامل فیلم
تهیه کننده و کارگردان انیمیشن رهایی از بهشت: علی نوری اسکویی
نویسنده: مجید آسودگان
خلاصه داستان
رهایی از بهشت روایت زندگی نویسنده داستانهای کمیکی است که به باز آفرینی داستان مصورش حول قهرمان زندگی اش می پردازد. قهرمانی که زندگی در بهشت رفاه را برای یاری مردم رها می کند و از همه داشته های خود برای تحقق این امر یاری می گیرد.
نقد انیمیشن رهایی از بهشت
انیمیشن رهایی از بهشت تنها نماینده انیمیشن های سینمایی در جشنواره سی و پنجم فجر محسوب می شود. انیمیشنی که از بسیاری آثار سینمایی این دوره پیش تر است. رهایی از بهشت در فرم شباهت بیشتری به انیمه های ساخت کشور ژاپن دارد تا انیمیشن های روز دنیا. انیمه هایی که بهترین نمونه های آن را می توان در آثار هایائو میازاکی مشاهده کرد. نحوه بعد بخشی به سوژه ها، حرکات آن ها و طراحی چهره ها از نشانه هایی است که شباهت اثر به انیمه های شرق آسیا را شدت می بخشد.
برگ برنده انیمیشن رهایی از بهشت قصه جذاب آن و روایت های تو در توی حساب شده اش است. زندگی واقعی نقاش و جستجوی تراژیک قهرمان زندگی اش به خوبی با داستان پهلوان ترکیب شده و به پیشبرد داستان کمک کرده است. در حقیقت این دو مسیر اصلی مکمل روایت داستان هستند. به گونه ای که در یک سوم پایانی فیلم که مخاطب با فضا مانوس شده ، این دو مسیر موازی بر یکدیگر منطبق می شوند و توالی اتفاقات اثر را رقم می زنند. سازندگان “رهایی از بهشت” از همان ابتدا فکت های مورد نیاز برای آشنا کردن مخاطب با فضا را ارائه می دهند و به همین دلیل انطباق این دو مسیر در انتهای فیلم برای مخاطب باورپذیر است. با این که قهرمان اصلی در یک سوم پایانی به فیلم ملحق می شود اما مخاطب، داستان کامل زندگی مبارزاتی او را شنیده است. گاهی در بستر حماسه آفرینی های پهلوان و گاهی در روایت رئال نقاش. یعنی تلفیق واقعیت و تخیل برای نمایش داستان. شاید مقایسه ی دور از ذهنی باشد اما این نحوه روایت بسیار نزدیک به شیوه مکتب magic realism ای است که در امریکای لاتین رواج دارد و نمونه عالی آن در آثار گابریل گارسیا مارکز مشاهده می شود.
انیمیشن رهایی از بهشت هر قدر در داستان عملکرد مطلوبی دارد ، در فرم ضعیف است. یا با اغماض متوسط است. در دنیای امروز انیمیشن ها تنها برای کودکان ساخته نمی شود. هرچند همچنان مخاطب هدف این آثار کودکان هستند اما علاقه مندان به این مدیوم از سایر گروه های سنی کم نیست. این طیف گسترده مخاطب باعث شده سازندگان برای اغناپذیری آثار خود کیفیتی از آثار ارائه نمایند که بتواند پا به پای آثار سینمایی رقابت کند.کیفیت بالای نمونه های جهانی این مدیوم و دسترسی آسان علاقه مندان به این عرصه جای اشتباه یا ضعفی برای فیلمسازان داخلی باقی نمی گذارد. حرکات ضعیف سوژه ها ، خلاقیت پایین در صحنه های پر تحرک و دیالوگ های کم تاثیر و کلیشه ای، قوت داستان رهایی از بهشت را کم اثر کرده است. “رهایی از بهشت” می توانست با الگوبرداری از آثار مشابه در طراحی دلچسب صحنه های اکشن، فضای مفرح تر و حماسی تری برای کودکان فراهم آورد تا با همخوانی بیشتر با پیرنگ داستان توان تاثیرگذاری خود را دو چندان کند. روایت حماسی قهرمانی های پهلوان بیشتر تمایل به فضایی حماسی را می طلبید نه فضایی غمبار چون انیمه “مدفن کرم های شب تاب”.
مسئله دیگری که می توانست با درگیر کردن احساس مخاطب تاثیر فیلم را بیشتر کند استفاده بهتر از موسیقی است. با وجودی که موسیقی انیمیشن رهایی از بهشت در اغلب صحنه ها شنیده می شود اما به دلیل روایتگر نبودن آن ، این بسامد بالا سبب بی تفاوت شدن مخاطب نسبت به آن شده است. موسیقی با وجود زیبایی های خاص خودش متناسب با صحنه های اثر شنیده نمی شود و متاسفانه باید گفت تصویر ساز خودش را می زند و موسیقی ساز خودش.
سینمای کودک کارخانه رویاسازی برای آینده سازان این کشور است. آینده سازانی که اگر با ارزش ها و رویاهای سرزمین شان رشد نکنند توقعی برای حرکت در مسیر تحقق آرمان کشور از آن ها نیست. اگر نظام فرهنگی کشور نتواند با تولید آثار جذاب و با کیفیتی جهانی، خلا تغذیه فکری مهمترین قشر جامعه را برای آن ها پر نماید، نمونه های خارجی به راحتی این کار را انجام خواهند داد. این نوشته را با مقدمه نگاشته شده بر نقد انیمیشن ” SPIRITED AWAY ” به پایان می بریم.
دیر یا زود ، تمام آنانی که در دوره ی ما می زیسته اند ، جام مرگ خواهند نوشید و وظایف و جایگاه خود را به افرادی از نسل بعد واگذار خواهند کرد. حال این نسل آینده برای اداره کشورش ، یا راه گذشتگان خود را خواهد پیمود و یا به سمت جریانی که به آن قرابت فکری بیشتری دارد یا به عبارت بهتر بر اساس آموزه های آن تعلیم یافته حرکت خواهد کرد.آینده را می بایست امروز ساخت . می بایست برای آینده ای که خواهان آنیم از امروز به تربیت نیرو بپردازیم.(بخشی از نقد انیمیشن SPIRITED AWAY)