نقد فیلم دشمنان

عوامل فیلم

کارگردان فیلم دشمنان: علی درخشنده

تهیه‌کننده:مجید برزگر

نویسنده:بردیا یادگاری

بازیگران:رؤیا افشار، توران یاقوتی، ندا جبرئیلی، سینوهه دانشمند و قربان نجفی

خلاصه داستان

فیلم دشمنان روایت زهره زنی پا به سن گذاشته‌است که با مادر و دخترش در شهرک اکباتان زندگی می‌کند. همسر زهره او را ترک گفته و از پسرش شهاب خبری در دست نیست. جزئیات زندگی زهره که نقل محفل اهالی شهرک شده است از طرف شب نامه هایی در اختیار ساکنان قرار می گیرد . هیچ‌کس نمی‌داند این نامه‌ها از طرف چه کسی نوشته می‌شود اما محتوای آنها طوری است که می‌خواهد وجهه زندگی زهره را در پیش دیگران خدشه‌دار کند.

نقد فیلم دشمنان

آنچه پیرامون فیلم دشمنان بیش از هر چیز دیگری رخ نمایی می کند ریتمِ کندِ بدون منطق اثر است. دشمنان پر از سکانس های زائدی است که مشخص نمی شود برای چه منظوری در دل فیلم گنجانده شده اند. سکانس های کش داری که بیننده را عصبی می کند و با نزدیک شدن به پایان، تنها انتظار سقوط اثر را در ذهن او تشدید می نماید. تدوین اثر در حذف صحنه های زائد و ریتم بخشی به اثر موفق عمل نکرده اند و شجاعت کشتن بخش هایی از فیلم، برای نجات کلیت آن را نداشته اند.

مشکل دیگر فیلم که به ریتم اثر هم ضربه زده است خلا وجود خرده روایاتی است که به پیش برد محور اصلی داستان کمک کند و بخشی از بار فیلم را به دوش بکشد. به تعبیر بهتر می توان گفت  فیلم دشمنان خود خرده روایتی است که به درستی بسط نیافته است . گروه نویسندگان تلاش کرده اند خلا موجود در داستان را با وارد کردن یک سری شخصیت های میانمایه تکمیل کند اما به دلیل آن که این شخصیت ها به روایت قابل اعتنایی وصل نیستند میان زمین و هوا سردرگم شده اند. شخصیتی مانند همسر زهره کارکردی در اثر ندارند و صرفا در شب نامه ها رد پایی از آن دیده می شود. این بطالت شخصیت ها برای کامران و حتی دختر زهره هم وجود دارد. این نقص های جدی فیلمنامه در کنار تدوین نامتناسب آن باعث شده است که در فیلم دشمنان اساسا مولفه ای به عنوان ریتم برای تعیین ضرباهنگ روایت داستان وجود نداشته باشد. فیلم دشمنان در بهترین حالت می توانست فیلم کوتاهی 40 دقیقه ای باشد که پیرنگ تنهایی و نیاز به دیده شدن را به نمایش در آورد اما تعمیم آن به اثری بلند ایده فیلم را شهید کرده است.

در کنار این نواقص، ایجاد فضاهای انتزاعی مانند حضور لک لک به ویژه در سکانس پایانی اعصاب بیننده را به بازی می گیرد. در فیلمی که به سلامت پایین آمدن شخصیت ها از پله از فرط ضعف در اجرا، بیننده را تعجب زده می کند چگونه به خود اجازه می دهد از ریل رئالیسم خارج شود و خرده فرمایشات سوررئال بدون در نظر گرفتن الزامات این مکتب ارائه نماید.

با وجود تمام تلاش های صورت گرفته توسط عوامل به سختی می توان نکته ای را به عنوان قوت برای فیلم دشمنان برشمرد. در فیلم دشمنان حقیقتا هیچ نکته قابل اتکایی وجود ندارد که بیننده دلخوش باشد این مولفه می تواند اثر را افتان و خیزان به سر منزل مقصود برساند. در جشنواره سی و هشتم فیلم فجر دشمنان از معدود آثاری بود که تفاوت تعداد صندلی های خالی سینما در شروع و پایان فیلم محسوس می نمود و سوال اصلی مخاطب هم در این جمله خلاصه می شد که اثری با این سطح کیفی چگونه مجوز حضور در جشنواره را کسب کرده است. امیدواریم که شباهت نام مشاور کارگردان با فیلمساز در این موضوع نقشی نداشته باشد.

سایر نقد فیلم های سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر را اینجا بخوانید.