جشنواره سی و ششمسینمای ایراننقد فیلم

یاداشتی بر فیلم تنگه ابو قریب

تنگه ابو قریب

پوستر تنگه ابو قریب
پوستر تنگه ابو قریب

با این دیالوگ به اتمام می رسد :” بهشون بگو دیگه رو تنگه فشار نیست. عراقی ها دارند عقب نشینی می کنند” بعد پرده سیاه می شود و نام شهدای گردان عمار روی صفحه نمایش داده می شود. شهدای که با لب تشنه در آخرین روزهای جنگ، تنگه ای را حفظ کردند که به عقیده بسیاری، از دست دادنش می توانست سرنوشت جنگ را عوض کند.

به عقیده من تنگه ابو قریب یکی از بهترین فیلم های سینمای جنگ ایران می باشد. سینمایی که در آن با تکیه بر قهرمان سازی، همواره تلاش داشته است که از جنگ و هشت سال به طول انجامیدش، دفاعی مقدس سازد با قهرمانانی که یا خیلی جنگجو هستند،یا خیلی فیلسوف و یا خیلی مظلوم و این دقیقا نقطه مقابل کار آقای توکلی است با دیگر دوستان و همکارانش که قبل از وی دوربین را برداشته اند و به سراغ روایتگری جنگ رفته اند. در چند یاداشت دوستان هم این امر به عنوان پاشنه آشیل تنگه ابو قریب و نقطه ضعف آن آورده شده است و بسیاری از نقد ها در این باره است که فیلم فاقد داستان قوی است و اصولا ساختار منسجمی ندارد. برخی هم معتقدند شخصی پردازی کارکتر ها چندان خوب از آب در نیامده و اصولا شما در فیلم با آدم هایی مواجه هستید که فقط این سو و آن سو می دوند و داد می زنند و مخاطب هیچ عقبه ای از آنها نمی داند. به عقیده من تمام این ها با فکر و درایت کارگردان جلو برده شده است. قهرمانان تنگه ابو قریب یک مشت انسانهایی هستند شبیه من و شما که در بره های از تاریخ بنا به جبر زمان و شرایط حاکم بر جامعه تصمیم می گیرند تفنگ بر دارند و از ناموس و خاکشان دفاع کنند. هیچ کدامشان حرف های فلسفی بلد نیستند. هیچکدام شان خیلی مهارت در تیر اندازی و تکنیک های جنگ ندارند. هیچ کدام شان دنبال این نیستند که پیامی را منتقل کنند. آنها فقط در تنگه ابو قریب، تشنه و بدون پشتیبان گیر کرده اند. آن هم زمانی که قرار بود به مرخصی برگردند. در یکی از نقد ها،دوستی نوشته بود که کودک درون ماجرا چه درسی از جنگ در انتها گرفته بود؟ و جواد عزتی همان شوخ طبعی های همیشگی خویش را داشت! ضمن همه ی احترامی که برای این نوع نگاه قائل هستم ،دوست دارم بگویم که چرا واقعا همه ما در تنگه ابو قریب دنبال پیام دادن و پیام گرفتن هستیم. به راستی در همه برهه های زندگی مان و در همه ی دوران زندگی ما در حال پیام دادن و پیام گرفتنیم؟ خیلی از بخش های زندگی می تواند فقط برشی از زمان باشد. جواد عزتی پزشکی است که آمده است در جنگ کمک کند. او تفنگ نمی شناسد. او اسلحه نمی داند چیست! او انسانها را فقط به صورت زخمی و مجروح و شهید می بیند. او راه می رود و در میان باروت و خون به مجروحان کمک می کند و آنگاه که دستی جدا یافته از بدن را پیدا می کند، برمیداردش و رو سینه جنازه می گذارد و چشمان جنازه را می بندد. او یک دانشجوی پزشکی است بدون قهرمان بازی. او با جنگ مخالف است و می گوید ما جنگ نمی کنیم ما از کشور مون دفاع می کنیم. ” هیچ جنگی برنده ندارد و تنها فروشندگان اسلحه هستند که برنده جنگ ها می شوند” واقعا پیامی زیبا تر از این می شود داد.آیا حتما باید پیام فیلم فلسفی و جامعه شناختی باشد؟ کودک گیر کرده در ابو قریب هم چیزی نمی داند. این سو و آن سو می دود . مات می شود. لال می شود. می ترسد. داد میزند. اون نه نارنجک به خود می بندد که زیر تانک برود نه بی مهابا به دل دشمن می زند. او به اندازه نوجوانی های من و شما از بی رحمی های جنگ ترسیده است. در اول تنگه ابو قریب شعار می دهد اما وقتی با واقعیت جنگ روبرو میشود ، همان کودکی معصوم من و شما می شود که فارغ از کلیشه های رایج تبلیغاتی ،چون بید به خودش می لرزد و گوشش تا انتهای فیلم سوت می کشد!
تنگه ابو قریب هیچ داستان خطی ای ندارد و به عقیده من این خودش نقطه قوت فیلم است. شما هیچ چیز از عقبه کارکتر ها نمی دانید و نمی خواهد که بدانید. اینها یک مشت جوان شبیه من و شما هستند که در روزهای اخر جنگ برمی گردند تا آخرین ماموریت جنگ را به ناگزیر انجام دهند. یک هدف وجود دارد آن هم اجازه عبور ندادن عراقی ها از تنگه و پیامد آن فتح دزفول و خوزستان! هدفی که حتی فرمانده جوان گردان عمار ( مهدی پاکدل که به نظر من بازی اش بسیار دور تر و ضعیف تر از تیم بازیگری بود ) هم نقشه چندانی برایش نداشت و مستاصل شده بود. مستاصل میان خون و جنازه و خمپاره وتانک و بی آبی و نا امیدی!
تنگه ابو قریب فیلمی است که به زعم دوستان، کارگردان آن هیچ تجربه ملموسی از جنگ نداشته و همین بی تجربگی اش باعث می شود از کلیشه های رایج سینمای دفاع مقدس دور نگه داشته شود. توکلی دوربین را بر می دارد و به کمک تکنیک های در خور تحسین تیمش، برشی یک روزه از جنگ را در تنگه ابو قریب نشان می دهد و به نحوی این برش را زیبا به تصویر میکشد که انگار کارگردان با همه ی عواملش و مخاطب با همه ی تاریخش در ابو قریب، “تشنه” گیر افتاده است. البته فیلم از ضعف هایی هم برخوردار است که می شود از کنار آن ها رد شد و از کلیت فیلم لذت برد. ضعف هایی نظیر بازی مهدی پاکدل که تلاش می کرد کارکترش بیشتر به چشم بیاید و دقیقا برخلاف جریان بقیه بازیگران بود یا لحظه های از بازی حمید رضا آذرنگ که داد هایش خیلی به رنگ فیلم نمی خورد.
نکته دیگر اینکه، به نظر اینجانب بازی امیر جدیدی آنچنان که در جشنواره فیلم فجر، جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد را به خود اختصاص دهد در خور توجه نبود. گمان می کنم جواد عزتی بازی درخشانی را از خود نشان داد و اگر قرار بود که جایزه ای به بازیگران این فیلم داده شود،جواد عزتی لایق تر از امیر جدیدی بود چرا که هم نقشش پر رنگ تر و هم باز اش با توجه به کارکتری که اصولا شخصیت طنازی را مخاطب ازش انتظار دارد، سخت تر و دلنشین تر بود. بعد از دیدن این فیلم واقعا معتقد هستم که جایزه بهترین بازیگر مرد امسال شایسته امین حیایی بود برای فیلم شعله ور. ناراحتی اش از دریافت دیپلم افتخار که روی سن کاملا دیده شد ،کاملا به حق و قابل درک بود. امیر جدیدی در عرق سرد بازی درخشان تری داشت اما باز هم به حق حیایی بیشتر بود.
در پایان آرزو می کنم مسئولان امروز کشور همه شان یک بار هم شده تنگه ابو قریب را به تماشا بنشینند . آن هم از پرده سینما. بیایند و ببیند که چگونه تنگ های ابو قریب حفظ شدند! با چه خون هایی فشار از روی تنگه بر داشته شد و چه جوانانی جانشان را دادند تا یک وجب از خاک این کشور سهم پوتین های کشور دوست و همسایه” عراق ” نشود! چه عزیزانی با چه نیت هایی تنگ هایی چون ابو قریب کشور را حفظ کردند .این میراثی که این روزها به آن تکیه زده اند ثمره جانفشانی های چه کسانی است. شایدمقداری به فکر فرو روند. شاید اندکی عرق بر پیشانی شان بنشیند حالا که فشار از روی تنگه برداشته شده است. حالا که خوزستان سقوط نکرده است……..

امتیاز کاربران: 4.38 ( 2 رای)

    نوشته های مشابه

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

    10 − 6 =

    دکمه بازگشت به بالا